NGUYỄN HIỀN

Nguyễn Hiền sinh tại làng Dương A, huyện Thượng Hiện, phủ Thiên Trường, nay là xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định.

Lúc nhỏ Ông rất thông minh, nổi tiếng tài giỏi được là thần đồng. Theo lời truyền, Ông đi học ở nhà chùa, sư thầy viết đến đâu, Ông thuộc ngay đến đó.

Năm 1427, vua Trần Thái Tông mở khoa thi ở kinh đô, Ông lên kinh dự thi, mặc dù lúc đó mới 12 tuổi, Ông làm bài phú rất hay, ban giám khảo cho đỗ đầu. Vua Trần phê vào bài hai chữ “Thưởng trí”, cho đỗ Trạng nguyên. Đây cũng là năm đầu tiên, nhà Trần đặt lệ lấy Tam khôi (Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa). Vua mở yến tiệc mừng các vị tân khoa, ngạc nhiên khi thấy Trạng nguyên chỉ là một đứa bé, bèn hỏi Ông học ai mà giỏi vậy, Ông thực tình đáp: “Thần không phải sinh ra đã biết, nhưng văn thì tự lượng mà hiểu, chữ nào còn ngờ thì hỏi các sư, không có ai dạy cả”. Vua cho là thiếu lễ phép, bèn bảo Ông về quê học lễ nghĩa vài năm, khi nào trưởng thành sẽ ra làm quan. Ông về quê vừa giúp mẹ sản xuất, khi rảnh rỗi cùng vui chơi với lũ trẻ con trong làng.

Mấy năm sau, sứ phương Bắc sang, đưa ra bài thơ bí hiểm thử tài triểu đình nước ta. Các quan đều không hiểu ý tứ sứ phương Bắc. Khi ấy, có người nhắc đến Trạng Hiền, Vua vội cho người về làng Dương A rước Trạng Hiển ra giúp triều đình. Liếc qua bài thơ Ông đáp ngay: đấy là chữ điền, sứ thần phục tài. Sau đó Vua giữ Ông lại làm quan, thăng đến chức Thượng thư Bộ Công, tước Kim tử Vinh lộc đại phu.

Ông mất sớm, mọi người đều thương tiếc. Vua cho dân lập đền thờ Ông và đổi tên huyện Thượng Hiền thành Thượng Nguyên.

Đình thờ trạng nguyên Nguyễn Hiền ở Nam Định. (Ảnh: Internet)